UTANGULIZI
Ukweli muhimu sana kuhusu Bikira
Maria ni kuwa yeye ni Mama wa Mkombozi. Ukweli huu sio heri kubwa pekee kwa
Bikira Maria bali ni ufunguo wa heri nyingine. “Maria...anafahamika kuwa kweli
Mama wa Mungu na wa Mkombozi. Yeye mwenyewe alikombolewa kwa ajili ya mastahili
ya mwanawe tena kwa namna ya pekee. Aliangaliwa na Baba kama binti yake mpenzi,
na Mwana kama Mama mheshimiwa, na Roho Mtakatifu kama hekalu lake.” Bikira Maria ni Mama wa Mungu sio kwa jina tu
bali amemzaa Yesu ambaye ni Mungu. Kuna maswali ya kujiuliza, namna gani Mungu,
ambaye hana mwanzo wala mwisho na Muumba wa vyote, anaweza kuwa na Mama hapa
duniani? Je inawezekanaje, Yesu ambaye ana Baba mbinguni lakini bila Mama huko
mbinguni awe na Mama duniani lakini bila Baba duniani?
NAFASI YA BIKIRA MARIA KATIKA BIBLIA
Ili Bikira Maria awe Mama wa
Mungu kweli mambo mawili ni lazima: Kwanza lazima awe Mama halisi wa Yesu; na
Pili ni kuwa Yesu aliyemzaa ni Mungu. Kama hayo yote ni hivyo, Maria ni Mama wa
Mungu kweli.
1) BIKIRA MARIA NI MAMA HALISI WA YESU
Malaika akamwambia, “Usiogope
Maria, kwa maanaMungu amekujalia neema, Na hivi: Utapata mimba, utamzaa mtoto
wa kiume na utampa jina Yesu” (Lk.l :30-31). “Basi, hivi ndivyo Yesu Kristo
alivyozaliwa: Maria, Mama yake, alikuwa ameposwa na Yosefu. Lakini kabla
hawajakaa pamoja kama mume na mke, alionekana kuwa mjamzito kwa uwezo wa Roho
Mtakatifu. (Mt. 1: 18). “Hii Habari Njema inamhusu Mwana wa Mungu, Bwana wetu
Yesu Kristu, ambaye, mintarafu ubinadamu wake, alikuwa mzao wa Daudi” (Rom.
1:3). “Bwana mwenyewe atawapa ishara. Tazama, Bikira atachukua mimba,
atajifungua mtoto wa kiume na kumwita jina lake Immanueli” (Isaya 7:14). Hawa
wote walikusanyika pamoja kusali, pamoja na wanawake kadhaa wa kadhaa, na Maria
Mama yake Yesu, na ndugu zake” (Mate. 1: 14).
2) YESU NI MUNGU NA BIKlRA MARIA
NI MAMA WA MUNGU
Hapo mwanzo, Neno aliwako; naye
alikuwa na Mungu, naye alikuwa Mungu, tangu mwanzo Neno alikuwa na Mungu” (Yoh.
1: 1-2). “ ... naye Kristo, kadiri ya ubinadamu wake, ametoka katika ukoo wao.
Mungu atawalaye juu ya yote, na atukuzwe milele : Amina” (Rom. 9:5). “Muwe na
msimamo uleule aliokuwa nao Kristo Yesu: Yeye, kwa asili, alikuwa daima Mungu;
lakini hakufikiri kwamba kuwa sawa na Mungu ni kitu cha kung’ang’ania kwa
nguvu. Bali, kwa hiari yake mwenyewe, aliachilia hayo yote, akajitwalia hali ya
mtumishi akawa sawa na wanadamu, akaonekana kama mwanadamu” (Fil. 1 :6-7). “Mitume
nao walikiri kuwa Yesu ni Mungu-Mtu:” Thoma akamjibu, “Bwana wangu na Mungu
wangu” (Yoh. 20:28). “Malaika akamjibu, Roho Mtakatifu atakushukia, na uwezo
wake Mungu Mkuu utakujia kama kivuli; kwa sababu hiyo, mtoto atakayezaliwa
ataitwa Mtakatifu, na Mwana wa Mungu” (Lk. 1 :35). “Mimi ni nani hata Mama wa
Bwana wangu afike kwangu?” (Lk. 1 :43). Kristo huitwa “Bwana”Yahwe. Neno hili Bwana
katika Agano la Kale lilitumika kwa ajili ya Mungu tu. Kwa ajili ya hayo,
mwinjili amwitapo Kristo kwa jina la Bwana ataka kudokeza kwamba ..huyo Kristo
ni Mungu. “Mungu alimtuma mwanae aliyezaliwa na mwanamke” (Gal. 4:4). Huyo
Mwana wa Mungu ni Mwana wa mwanamke. Huyo Mwana wa Mungu, pia ni Mwana wa
Maria.
MAPOKEO
Ingawa Kanisa la Mwanzoni katika
karne ya kwanza liliamini kuwa Bikira Maria ni Mama wa Mungu, fundisho hilo lilikuwa
halijatangazwa rasmi. Alitokea Askofu Nestorius mtu mwenye majivuno kutoka
Constantinople aliyeanza kufundisha kuwa Bikira Maria si Mama wa Mungu
Theotokos, bali Mama wa Kristu-Christokos, mtu tu wa Nazareti. Mafundisho haya
yalizua kasheshe. Yalizua mgongano. Yalizua mgogoro ulioliweka Kanisa Katoliki
hatarini. Mwaka 431 uliitishwa Mtaguso wa Ephesus uliopinga vikali uzushi wa
Nestorius. Askofu Mkuu wa Alexander Mt. Sirilo alifungua Mtaguso tarehe 22 Juni
431, ulioitishwa kwa ruhusa ya Papa Celestine I. Katika duru ya kwanza ilisomwa
barua iliyomwondolea Nestorius cheo chake. Usiku wa tamko hilo, kadiri ya
wanahistoria barabara zilijaawatu waliopaza sauti na kusema “Hagia Maria
Theotokos” yaani Mtakatifu Maria, Mama wa Mungu.’ Mafundisho yaliyothibitishwa
na Mtaguso wa Ephesus yalikuwa katika barua ya Mt. Sirilo iliyosomwa katika
duru ya kwanza. Mt. Sirilo alifundisha hivi: “Nashangaa sana ninapoona wakristu
wanaogopa kumwita Bikira Maria ‘Mama wa Mungu’: Mbona Rabbi wetu YESU Kristu ni
Mungu? Bikira Maria ndiye aliyemzaa. Atakosaje tena kuitwa “Mama wa Mungu”.3
Hoja iliyotolewa kupinga kuwa Bikira Maria si Mama wa Mungu ni kwamba Kristu
anaitwa Mungu sababu ya Umungu wake. Lakini umungu huu haukuanzia kwa Bikira
Maria. Hivyo Bikira Maria asiitwe Mama wa Mungu. Hii ilikuwa hoja ya Nestorius.
Mt. Sirilo alijibu kama ifuatavyo: “Katika kila mtu kuna sehemu mbili: mwili na
roho. Sehemu hizi mbili zaungana na hazitengani katika kumfanya mtu. Mwili wa
mtu umezaliwa na mama yake, lakini roho haikuzaliwa na mama yake, ila ilitoka
kwa Mungu, ikaumbwa naye. Japo mambo ni hivyo mama aliyezaa mwili haitwi Mama
wa Mwili, ila Mama wa mtu mzima, kwa sababu mwili na roho ya mtu vikisha ungana,
vyashikamana kwa kufanya mtu mmoja. Ndiyo sababu Mama, aitwa Mama wa mtu yule
yule. Vivyo hivyo, ndani ya Yesu mna sehemu mbili, Umungu na Ubinadamu, kwani
Yesu ni Mungu kweli na mtu kweli. Basi, wakati wa umwilisho, Ubinadamu na
Umungu viliungana kabisa, vikawa MUNGU-MTU, au Mkombozi. Na Mungu-Mtu huyu
akaitwa jina jipya, YESU KRISTU. Kwa hivi, Bikira Maria, aliyezaa ubinadamu wa
Yesu aweza kuitwa Mama wa Mungu kwa sababu mwanaye YESU ni Mungu kweli, na kwa
sababu, ndani ya YESU, Ubinadamu na Umungu havitengani, ila vyashikamana kwa
kufanya Mkombozi mmoja, ndiye YESU.’’ Fumbo
juu ya YESU Kristu, muungano wa Umungu na Ubinadamu ulimaanisha katika Mtaguso
wa Ephesus kuwaUmungu na Ubinadamu haviwezi kutengana . Yesu Kristu ni
Mungu-Mtu “Mwanga kutoka kwa Mwanga, Mungu kweli kutoka kwa Mungu kweli,
aliyezaliwa bila. kuumbwa, mwenye Umungu mmoja na Baba ... ’’5
Mt. Germanus wa Constantinople
(+720) alimwita Maria “Mahali pa kuishi pa Mungu” Mt. Jerome alimwita: “Hekalu la
Mwili wa Bwana.” Martin Luther, hata baada ya kujiengua kutoka Kanisa Katoliki,
alikiri kuwa Bikira Maria ni Mama wa Mungu. Alisema hivi: “Hakuna jambo kubwa
zaidi ya hili kuwa (Bikira Maria) alipata kuwa Mama wa Mungu; ambalo kwalo
zinatoka zawadi (heri) kubwa na nyingi ambazo amepewa yeye ...”
MAISHANI
1. WAJIBU WA KUTETEA UHAI
Bikira Maria ni Mama wa Uhai. Eva
alikuwa kwa watu sababu ya kifo na kupitia kwake kifo kiliingia duniani. Maria amekuwa
sababu ya uhai kwetu. Ni kwa sababu hii Mwana wa Mungu amekuja duniani. “Lakini
pale dhambi ilipoongozeka, neema iIiongezeka zaidi” (Rom. 5:20). Wakati kifo kilipoingia,
uhai uliingia, ili kuchukua nafasi ya kifo, kufutilia mbali kifo kilichotufikia
kwa njia ya mwanamke. Kristu amekuja kwetu kupitia mwanamke na amekuwa kwetu uhai.
Eva kwa kutotii kwake alitenda dhambi, Bikira Maria alitii. Utiifu wake
unaonekana pale ilipotangazwa kuwa Mungu, uhai wa milele, atashuka toka
mbinguni azaliwe katika mwili.” Kumbe hatuna budi kutetea uhai tukiiga mfano wa
Bikira Maria ambaye ni Mama wa uhai, kupitia kwake uhai umeingia na sio kama
Eva wa kwanza ambapo kupitia kwake kifo kiliingia. Je kupitia kwetu kifo
kinaingia? Je tunatetea maisha ya watoto ambao hawajazaliwa? Mwaka 1985, mimba
1,588,600 zilitolewa huko Amerika.
Na Canada mimba 62,291 zilitolewa.!” Hii ni
mifano michache ya utamaduni wa kifo. Na Mungu hapendezwi na utamaduni huu,
utamaduni wa kuua na kwa lugha ya kidiplomasia “Kutoa mimba” Biblia yatwambia
“Wasio na hatia na wenye haki usiwaue” (Kut. 23:7). Watoto tumboni mwa Mama zao
hawana hatia. Wana haki ya kuishi. Papa Yohane Paulo II ametunga sala ya
watetezi wa uhai wa mtoto. “Ee Mama Bikira Mtukufu, uliyeonja fumbo kuu la
umama kwa jinsi tofauti kabisa na akina mama wengine duniani wakati imani yako
ilikuwezesha kulipokea Neno la Mungu, mwili wako ulijiandaa kuwa ni mahali
penye rutuba nzuri kwa ajili ya kuuchukua mwili wake wa kibinadamu. Ee Mama
ambatana nasi basi iii tuzidi kukiri heshima ya kila binadamu. Utujalie sote
utambuzi wazi, lakini hasa kwao wanaume na wanawake waliopewa wito wa heshima ya
kuwa wazazi, ili daima wawe ni “mahali patakatifu kwa uhai” kwa njia ya muujiza
wa kuzaa, wito waliokabidhiwa na Mungu kwa msingi wa ukweli na upendo wao mwaminifu
na moyo wa utunzaji mwaminifu. Amina” (Papa Yohane Paulo II).
2. UNYENYEKEVU
“Maria alimpendeza Mungu kwa
ubikira wake, lakinialichukua mimba kwa unyenyekevu wake” (Mt. Bemado). Unyenyekevu
umejengwa juu ya upendo. Ndiyo maana Bwana wetu Yesu Kristu alisema “Mkinipenda
mtazishika amri zangu”. Bikira Maria alimpenda Mungu Ni kwa upendo huu alikuwa
tayari kunyenyekea na kuchukua mimba Mkombozi. Hatuna budi kujinyenyekeza,
mbele ya Bwana. “Unyenyekevu ni mama wa fadhila nyingi sababu utii, uchaji,
ibada, uvumilivu kiasi, upole, amani vyatokana na unyenyekevu. Yeye ambaye ni
mnyenyekevu hutii kila mtu, ni mwema kwa wote, ni mtiifu kwa kila mtu,
hamchukizi wala kumuudhi yeyote”. (Mt. Thoma wa Killanova).12” .Kinyume cha
unyenyekevu ni majivuno. Mwenye majivuno ni kilema hatari sana, hufikiri
ameisha wasili kwenye kikomo cha safari. Na mwenye unyenyekevu hujua kuwa
duniani tu wageni duniani tu wasafiri. Mambo bado. Majivuno ni kilema hatari
sana “Majivuno yaliwabadili malaika wakawa mashetani. Unyenyekevu huwafanya
watu wawe malaika” (Mt. Augustino)13 Bikira Maria ni mfano wa kuigwa katika
unyenyekevu. Bikira Maria alimpendeza Mungu kwa unyenyekevu wake kama Mt.
Ambrosio anavyotwambia “Oneni: Unyenyekevu gani: Anajiita mwenyewe mtumishi wa
Mungu saa ile ile anapochaguliwa naye awe mama mzazi wa Mungu Mwana. Anapashwa habari
kwamba atakuwa mkubwa ajabu, lakini hana majivuno hata kidogo.”
HITIMISHO
Mungu alimpa Bikira Maria wito wa
kuwa Mama wa Mungu. Alimtafuta Bikira Maria, kuanza kizazi kipya, kurekebisha mambo
kukarabati palipoharibika, Mungu alitaka Eva wa pili afanye kile Eva wa kwanza
alichokataa kufanya mpaka kifo kikaingia. Tunapoanza mwaka mpya, tukumbuke kuwa
Mungu “anatutafuta”, ili kurekebisha mambo ambayo hayakwenda vizuri mwaka
uliopita. “Anatutafuta tukarabati palipoharibika. Hatuna budi kuitikia wito.
Hatuna budi kunyenyekea “Bwana anataka nini kwako, ila kwenda kwa unyenyekevu
na Mungu wako” (Mika.6:8). Ili kurekebisha pale ambapo hapakwenda vizuri mwaka uliopita,
hatuna budi kusali sala ya Mt. Fransisko wa Asisi kila mara: “Ee Bwana, nifanye
chombo cha amani yako. Panapokuwa chuki, niruhusu nipande mapendo. Panapokuwa
na maumivu, iwepo huruma. Panapokuwa na mashaka, imani ipatikane. Panapokuwa
kukata tamaa, yawepo matumaini. Panapokuwa huzuni, ipatikane furaha. Ee Bwana
Mungu, naomba. Nisitafute sana
kutulizwa, bali kutuliza. Nisitafute kufahamika, bali kufahamu. Nisitafute
kupendwa, bali kupenda. Maana kwa kutoa tunapokea, Kwa huruma tunahurumiwa,
